Wist je dat?
Sinds de coronacrisis staat mentaal welzijn bij jongeren hoog op de beleidsagenda van Onderwijsminister Ben Weyts. De laatste jaren werden stap voor stap nieuwe initiatieven voor het mentaal welzijn van studenten uitgerold. De Welzijnsmonitor en MoodSpace zijn twee speerpunten van het Vlaanderenbreed beleid.
Welzijnsmonitor
De 300 deelnemers van het symposium bogen zich over de resultaten van de Welzijnsmonitor academiejaar 2022‐2023. Het gaat om een grootschalige studie die volgt op een eerdere nulmeting. De Monitor wordt uitgevoerd door professor Ronny Bruffaerts (KU Leuven), professor dr. Maarten Vansteenkiste (UGent) en het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) in samenwerking met alle hogescholen en universiteiten, de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR), de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) en de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS).
Vinger aan de pols
De Welzijnsmonitor meet jaarlijks via vragenlijstonderzoek de psychische gezondheid, veerkracht en studiemotivatie van studenten in het Vlaamse hoger onderwijs, alsook de factoren die met deze uitkomsten samenhangen. Studenten worden door hun academische loopbaan heen opgevolgd.
Het is een barometer om in de komende jaren vinger aan de pols te houden. Zo kunnen passende interventies op een wetenschappelijke manier worden uitgebouwd", aldus Onderwijsminister Ben Weyts.
De eerste editie werd ingevuld door meer dan 21.000 studenten. De helft van hen zegt een hoge levenstevredenheid te hebben. Ook zegt ongeveer de helft een hoge motivatie te hebben. Daar staat tegenover dat 46 procent positief screent voor een of meerdere psychische problemen. Al staat positief testen op de bevraging niet automatisch gelijk aan de diagnose van een psychische stoornis.
Een op drie van deze studenten zegt bijvoorbeeld geen impact op hun academische en sociale leven te voelen”, zegt professor psychiatrie Ronny Bruffaerts (KU Leuven).
Preventie
De weg vooruit is om in te zetten op preventie. Het public mental health-perspectief neemt de volledige populatie als uitgangspunt, vertrekt vanuit objectieve gegevens over de noden op het niveau van de bevolking en legt zowel de nadruk op het vóórkomen (de prevalentie) als het voorkómen (de preventie) van geestelijke gezondheidsproblemen in de samenleving. Zes leidende principes vormen de basis van het Vlaams mentaal-welzijnsbeleid voor studenten.
Studenten trainen om hun psychologische basisbehoeften actief vorm te geven, komt niet alleen kwetsbare studenten ten goede, maar iedereen”, zegt motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent).
MoodSpace
Elke student krijgt via MoodSpace toegang tot betrouwbare informatie over mentale gezondheid en een breed aanbod van online modules om (veer)krachtig te studeren en emotionele problemen het hoofd te bieden. Die modules zijn een belangrijke hefboom want uit de Welzijnsmonitor blijkt toch dat studenten heel wat cognitieve drempels ervaren om hulp te zoeken. De interventies in MoodSpace worden met academische experten Vlaanderenbreed ontwikkeld, geïmplementeerd en geëvalueerd.
Handige toegangspoort
De meerwaarde van het platform is dat het naast evidence-informed interventies voor studenten en professionals, de kennis van verschillende academische disciplines over wat werkt rond psychische gezondheid bij studenten, maar ook wat niet werkt, op één centrale vindplaats samenbrengt.
MoodSpace blijkt voor studenten een handige toegangspoort tot hulp die hen ook effectief helpt om emotionele problemen het hoofd te bieden. De eerste evaluaties van MoodSpace blijken uiterst positief. 9 op 10 studenten (91%) geeft aan dat de kwaliteit van MoodSpace goed tot uitstekend is en evenveel studenten (92%) zou het online platform aanraden bij een vriend(in) die op zoek is naar hulp. Op basis van álle reacties zal MoodSpace nu verder verfijnd worden én ook uitgebreid voor scholieren van het secundair onderwijs.
Studenten aan het roer
Maar de kracht van MoodSpace ligt ook bij studenten. In hoe zij richting geven aan de uitbouw van het platform met onder andere krachtverhalen, podcasts en initiatieven voor en door studenten.
Op het symposium brachten studenten Aysema Poyraz (HOGENT) en Robbe Van Leemput (Odisee) een getuigenis over kwetsbaarheid en twijfel, maar bovenal ook over de kracht van verbondenheid.
"Het is ontzettend belangrijk dat er ook ondersteuning geboden wordt op de campus."
"Het is oké om niet oké te zijn. Voelt een student zich niet goed? Toon je bezorgdheid."
Community of Caring
Mentaal welzijn is een zaak van iedereen. Het is belangrijk dat diverse actoren en sectoren op diverse niveaus vanuit een community of caring samenwerken om zo gezamenlijk de gezondheidswinst te bereiken. De uitrol van een gediversifieerd aanbod van (preventieve) interventiestrategieën op vindplaatsen is cruciaal. De studentenvoorzieningen - ook wel stuvo genoemd - zijn kernspelers die het welzijnsbeleid aan de hogeschool of universiteit dagdagelijks actief vorm geven en uitrollen.
Warme en motiverende gemeenschappen
De resultaten van de Welzijnsmonitor brengen een positief beeld. Hogescholen en universiteiten zetten in op warme gemeenschappen waar studenten zich eerlijk en rechtvaardig behandeld voelen, zowel in als buiten het leslokaal. Studenten ervaren ook veel steun van lesgevers, studiebegeleiders, medestudenten en studentenverenigingen. Iets meer dan de helft van de studenten ervaart een sterk motiverende lesgeversstijl.
Over de muurtjes
Beleidsmakers, onderzoekers, professoren, medewerkers van hogescholen en universiteiten, leerkrachten, CLB‐medewerkers, psychologen en natuurlijk ook scholieren en studenten gingen in debat over de bevindingen en actiepunten.
Door over de muurtjes heen te kijken en samen te werken, krijgt een coherent Vlaanderenbreed mentaal-welzijnsbeleid 'Veerkrachtige jongeren' gestalte.
De hoofdbevindingen worden ook in het dynamische dashboard van MoodSpace gepubliceerd. Zo geeft MoodSpace concreet gestalte aan de ontwikkeling van een duurzaam, preventief beleid geestelijke gezondheid 'Veerkrachtige jongeren' op het macro-, meso- en micro-niveau.
Aftermovie
Impressies
Presentaties
Rapporten
- Van Hees, V., Bruffaerts, R., Vansteenkiste, M., Flamant, N., Bootsma, E., Jansen, L. & Voorspoels, W. (2023). Psychische gezondheid, basisbehoeften en studiemotivatie van studenten in het hoger onderwijs in Vlaanderen. Academiejaar 2022-2023. In opdracht van de Vlaamse overheid: Brussel.
- Van Hees, V., Bruffaerts, R., Vansteenkiste, M. (2023). MoodSpace 2022: interventies en eerste gebruikerservaringen. In opdracht van de Vlaamse overheid: Brussel.
